Opština Bačka Palanka sprovodi širok spektar aktivnosti iz svoje nadležnosti kojima će doprineti postizanju ciljeva energetske tranzicije i niskougljeničnog razvoja, kaže Ana Feketeovom, licencirana energetska menadžerka za oblast opštinske energetike, koja radi na mestu izvršioca poslova energetskog menadžmenta u okviru Odeljenja za privredu Opštinske uprave Opštine Bačka Palanka, sa kojom smo razgovarali o potencijalima, infrastrukturi i aktivnostima u oblasti korišćenja obnovljivh izvora.
Opština Bačka Palanka, kao jedinica lokalne samouprave sa više od 20.000 stanovnika, a u skladu sa Zakonom o energetskoj efikasnosti i racionalnoj upotrebi energije, u obavezi se da uspostavi efikasan sistem praćenja potrošnje energije, energenata i vode za objekte iz svoje nadležnosti a u koje spadaju objekti javne namene i sistema javnog osvetljenja. U skladu sa uredbom Vlade RS koja uređuje ciljeve uštede energije obveznika sistema energetskog menadžmenta, Opština Bačka Palanka je u obavezi da godišnje uštedi 1% primarne energije, koju koriste objekti javne potrošnje i da o realizovanim merama energetske efikasnosti i realizovanim ciljevima uštede redovno izveštava nadležno ministarstvo rudarstva i energetike.
Koji oblik bioenergije ima najveći potencijal u opštini Bačka Palanka? lokalnoj samoupravi? Da li ste radili neka istraživanja ili analize?
“Kada, prolazeći ruralnim vojvođanskim predelima, pogledate oko sebe odgovor na ovo pitanje se nametne sam. Dakle najveći potencijal u oblasti bioenergije odnosno korišćenja obnovljivih izvora energije u energetske svrhe, kako u Vojvodini tako i na teritoriji opštine Bačka Palanka, svakako leži u korišćenju čvrstih, tečnih i gasovitih produkata poljoprivredne biomase, uglavnom dobijene iz ostataka poljoprivrednih kultura. Međutim i stočarska proizvodnja daje velike količine ostataka biomase odnosno biogasa, a od obnovljivih izvora energije veliki potencijal u proizvodnji bioenergije imaju još solarna i geotermalna energija.
Najveći potencijal za korišćenje biogoriva se nalazi u sektoru zgradarstva koji je ujedno i najveći zagađivač životne sredine sa udelom od skoro 70%; u ovom delu, pre svega mislim na individualna ložišta koja za zagrevanje životnog i radnog prostora najčešće koriste ugalj, ogrevno drvo, pa i mazut i lož ulje. Ako uzmemo u obzir da su samo četiri od ukupno četrnaest naseljenih mesta naše opštine gasifikovana, u kojima domaćinstva, javne zgrade i industrija koriste prirodni gas kao energent za dobijanje toplotne energije, dolazimo do velikog broja objekata, svih kategorija potrošača, kod kojih je poželjno izvršiti energetsku tranziciju sa fosilnih goriva na bioenergiju.”
Da li je Opština Bačka Palanka već uvrstila ovu temu u svoje postojeće akte, odnosno strategije? Ako da, u koje i na koji način ste definisali njenu poziciju?
“Budući da se ova tema već nalazi u fokusu svih nacionalnih i regionalnih agendi i strategija ali se operativno sprovodi kroz planove na lokalnom nivou, jer su to mesta na kojima se i dešava emisija štetnih gasova, Opština Bačka Palanka već sprovodi širok spektar aktivnosti iz svoje nadležnosti kojima će doprineti postizanju ciljeva energetske tranzicije i niskougljeničnog razvoja.
Naša Opština je trenutno u procesu izrade novog strateškog plana razvoja i u obavezi je da izradi i Program energetske efikasnosti za period od tri godine sa godišnjim akcionim planovima, gde svi navedeni dokumenti treba da sadrže sektorsku oblast koja, osim energetske efikasnosti i uštede energije treba da definiše prioritete, ciljeve i mere za prelazak sa fosilnih goriva na obnovljive izvore energije. Cilj, na koji nas obavezuje set zakona i podzakonskih akata iz oblasti energetske efikasnosti i racionalne upotrebe energije, jeste da u sektoru javne potrošnje energije, u koji spadaju objekti javne namene i sistem javnog osvetljenja, godišnje uštedimo 1% primarne energije.
Jedna od mera energetske efikasnosti koja se permanetno sprovodi u našoj opštini u cilju postizanja definisanih ušteda jeste zamena kotlova na čvrsta fosilna goriva efikasnijim kotlovima na biomasu u javnim objektima; tako su već u tri osnovne škole instalisani kotlovi koji koriste drvni pelet kao energent.
Što se tiče kategorije individualnih domaćinstava, pre svega porodičnih kuća, Opština Bačka Palanka budžetom za narednu godinu, uz programsko učešće Ministarstva rudarstva i energetike, opredeliće i bespovratna finansijska sredstva za unapređenje energetskih svojstava tih zgrada, gde je jedna od mera i zamena postojećih neefikasnih kotlova kotlovima na biomasu ili toplotnim pumpama.”
Da li postoji infrastruktura koja je potrebna za korišćenje bioenergije u vašoj opštini?
“Rizikujući da ću dati naivan i romantičan odgovor na ovo pitanje ipak bih ovde želela da istaknem da su najznačajnija infrastruktura ljudi i znanje. Svaki čovek, koji je svestan značaja korišćenja bioenergije, polazeći od svesti o uticaju koje njegovo ponašanje ima na životnu sredinu samim tim i na globalno zagrevanje i promene klime, izazvane emisijom štetnih gasova u atmosferu, najviše CO₂, a čiji smo svedoci skoro svakodnevno, postaje važan činilac u razvoju zajednice.
U tom smislu naša Opština kroz proces uspostavljanja sistema za organizovano i sistematsko praćenje potrošnje energije javnih objekata koje koristi i za koje plaća troškove energije, energenata i vode, razvija i svest korisnika o značaju korišćenja bioenergije.
Što se tiče infrastrukture u kapitalnom smislu, pitanje je sistemsko i nije lako dati jednostavan odgovor. Kao što sam već napomenula domaćinstva i privredni subjekti četiri naseljena mesta: Vizić, Neštin, Čelarevo i Bačka Palanka imaju mogućnost priključenja na gasnu distributivnu mrežu. Na teritoriji opštine Bačka Palanka su u funkciji i dva sistema daljinskog grejanja, koja kao energent koriste prirodni gas, a toplotnom energijom snabdevaju manji deo konzuma u naseljima Čelarevo i Bačka Palanka. Infrstruktura, pre svega toplovodna, je dotrajala i zahteva značajna ulaganja. To je aspekt koji će, u ekonomskom smislu, biti najzahtevniji.”
U Novom Sadu se uskoro osniva energetski centar kompetencija. Da li i na koji način će se Opština Bačka Palanka uključiti u saradnju sa ovim Centrom, odnosno šta očekujete od Centra?
“Opština Bačka Palanka će se uključiti u saradnju sa Centrom kroz aktivno učešće u radu Centra, pre svega u smislu prikupljanja svih relevantnih podataka iz svoje nadležnosti, mapiranja potencijala, lokalnih aktera, zatim međusobnog povezivanja svih aktera, i na kraju kreiranja ciljeva javnih politika u ovoj oblasti.
Očekujemo da uspostavljanje Centra kompetencija doprinese povećanju stepena i efikasnosti korišćenja lokalno raspoloživih obnovljivih izvora energije, jer se jačanjem snabdevanja biomasom potpomaže i razvoj lokalne privrede i jačanje lokalnog tržišta biomasom.”
Da li su građani i građanke Opštine Bačka Palanka senzibilisani za ovu temu, za oblast bioenergije?
“Na ovo pitanje mogu, na moje veliko zadovoljstvo, da konstatujem da su naši građani senzibilisani za ovu temu i da imamo primere, naročito u sektoru domaćinstva, u delovima naše opštine gde ne postoje uslovi za priključenje objekata na gasnu distributivnu mrežu, koji su i pre stavljanja ove teme u fokus, zamenili individualna ložišta koja su koristila ugalj i drvo pećima i kotlovima koje za dobijanje toplotne energije koriste sojinu i pšeničnu slamu, oklasak kukuruza.
U sektoru privrede kao primer dobre prakse ističu se dva biogasna postrojenja izgrađena na teritoriji opštine Bačka Palanka: jedno izgrađeno na poljoprivrednom imanju A.D. „Budućnost“ a drugo na farmi „Drlja“; dok je pivara u Čelarevu prva pivara u Carlsberg svetu koja je uvela kotlarnicu na biomasu i time povećala udeo obnovljivih izvora energije u procesu proizvodnje na visokih 40%; a 2014. godine pustila u rad Stanicu za prečišćenje CO₂.”
Ovaj autorski tekst izrađen je u okviru projekta Promocija održivog korišćenja bioenergije u Zapadnoj i Južnoj Bačkoj koji se sprovodi u saradnji sa GIZ.